هنر نمد مالی

نمد نوعی بافته سنتی زیراندازی از پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند هست که با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت موجب درهم رفتن الیاف می شود البته از صابون ، زرده تخم مرغ و کتیرا برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده می شود . این هنر بیشتر در روستاها و آبادی های اطراف خزر مرسوم است ابتدا روی زمین سفت و هموار و دور از وزش باد گونی یا یک تکه پارچه ضخیم می پوشانند سپس با استفاده از روش گرته برداری طرح اصلی را روی گونی می اندازند و با پشم های رنگی نقش مورد نظر را پر می کنند بعد با استفاده از یک دست افزار با حرکات سریع پشم را می زنند تا روی هم بدون ناهمواری انباشته شود پس از رسیدن به ارتفاع مورد نظر با آب گرم آن را به آرامی و یکنواخت خیس می کنند سپس گونی را از چهار طرف جمع کرده به شکل استوانه ای درمی آورند و با طناب دور آن می پیچند دو یا چند نفر شروع به لگد کوب کردن آن به مدت یک ساعت می کنند در آخر پس از مالش طناب ها را باز کرده ، گونی را دوباره روی زمین پهن می کنند تا استادکار ناصافی ها را با دست هموار کند.

هنر گلیم بافی

گلیم یا پلاس دست بافته ای ساده هست بافته شده از تار پنبه و پود ابریشم ، موی بز ، پشم گوسفند و یا دیگر چارپایان اهلی که برای زیرانداز یا پوشاندن دیوار و همچنین روانداز حیوانات باربر کاربرد دارد گلیم از نظر بافت با جاجیم و زیلو تفاوت داشته، در بافت آن از وسایل کمکی نظیر ماسوره استفاده نمی گردد .رنگ های استفاده شده در گلیم گیاهی هستند و برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ آن را با چای و پوست گردو شستشو می دهند .  مهم ترین مراکز بافت گلیم ایران گلیم شاهسون ( گلیم های سوماک یا ورنی است با طرح های هندسی شکسته و رنگ ملایم ) – گلیم لری ( گلیم های محکم با نقوش خاص منطقه شان ) – گلیم هرسین ( نقش های حاشیه و زمینه ریز و پر ) – گلیم بلوچ ( بافتی راه راه که در هر ردیف نقوش متفاوت از رنگ و طرح دیده می شود ) – گلیم خمسه ( از یگانگی ۵ ایل شیراز تشکیل می شود گلیم هایی به رنگ تیره با ستارگانی مورب به صورت لوزی های متداخل با عرض کم که بعدا به هم دوخته می شوند) – گلیم سنه ( ظرافت گلیم های سنندج هیچ جای ایران نیست طرحی هراتی آمیخته با طرح بوته ای و خطوط مورب در رنگ های متنوع، که زیباترین آن طرح ترنجی است ترنجی در وسط و زمینه‌ای رنگی همراه با بوته ای در آن ) – گلیم قشقایی ( رنگ های تند و شاد با نقوش هندسی هشت ضلعی و ستاره هشت پر همراه با تصاویر طاووس و بز و آهو ) – گلیم افشار ( طرحی از ستاره های مورب متعدد روی زمینه ای به رنگ طبیعی ) – گلیم زرند ( دارای بافت چاک دار کوچک است که به صورت دراز و باریک همراه با طرح های با گل و گیاهی با مو خزنده به صورت لوزی مشبک یا دو تا سه ترنج در هم) – گلیم ترکمن ( طرحی در رنگ های متنوع سبک و محکم ) – گلیم عنبران ( طرحی مقتبس از شیریکی پیج که گل های کشمیری سراسر آن را پر نموده به همراه گل های خارا، شاه عباسی، گرمایی، جفت گل با یک حاشیه چرخی یا وکیلی در اردبیل بافته می شود ) طرح های مشهور گلیم خطی (محرمات یا افشاری) – شاملو – شیریکی پیچ – سفره کردی – کف ساده – راه راه – خشتی ( قاب قاب)

هنر جاجیم بافی

جاجیم واژه ای ترکی است که از دو بخش جی جی به معنی قشنگ و پر نقش و نگار، و یم به معنی مال من تشکیل شده است قدیمی ترین جاجیم مربوط به قوم نازکای پرو در سده سوم میلادی عنوان می دارند در ایران در نگاره ای مربوط به قرن هشتم با نقوش نوار مورب به چشم می خورد جاجیم گونه ای زیر انداز دورویه است با ترکیبی از پارچه کلفت شبیه پلاس و نخ های ظریف پشمی یا پنبه‌ای. جاجیم پرز ندارد و از هر دو روی آن بعنوان روانداز، بالاپوش گرم و یا مانند عشایر برای بسته بندی لوازم استفاده می شود .جاجیم بافی به عنوان صنایع دستی آذربایجان،زنجان، اردبیل،کرمانشاه، کردستان، همدان، لرستان و فارس رواج زیادی دارد بافت جاجیم شبیه گلیم است با این تفاوت که جاجیم ۴ تخته بافته ، و بعد به هم متصل و دوخته می شود . با چله کشی شروع شده ، تمام مراحل بافت مخصوصا چله کشی در فضایی باز و در محوطه های به طول تقریبی ۱۰ تا ۲۰ متر به وسیله ۴ میخ چوبی صورت می گیرد .با گردش مداوم شخص چله کش بدور این چهار ضلعی و تغییر مداوم گلوله های رنگی نخ ، طراحی جاجیم نیز شکل می گیرد .گرداننده اصلی کار چله کشی از مهارت بیشتری برخوردار است و معمولا گردش نخ توسط افراد با مهارت پایین و به دفعات انجام می شود تا تعداد مورد نظر تار نخ که عرض نوار جاجیم را تشکیل می دهد به دور این میخ های چوبی گشته باشد پس از چله کشی چله را روی زمین دراز کرده و آماده بافت می گردد.