معرفی
استاد محمدرضا لطفی یکی از چهره‌های برجسته موسیقی ایرانی است. او نوازنده، آهنگساز، موسیقی‌دان و مدرس تار و سه تار بوده است. وی نوازنده و آهنگساز بسیاری از تصانیف و آثار موسیقی معاصر ایران به ویژه در درهه‌های ۵۰ و ۶۰ شمسی است.
کودکی و نوجوانی
محمدرضا لطفی در دی ماه ۱۳۲۵ در گرگان متولد شد. پدر و مادر او هر دو معلم و اهل فرهنگ بودند. مادر او معلم قرآن بود و پدرش هم دستی در خوانندگی و تارنوازی داشت. برادر لطفی نیز تار می‌نواخت و لطفی از کودکی تحت تأثیر نوای تار برادر قرار گرفت. تحصیلات عمومی خود را در گرگان به پایان رساند و پس از آن برای فراگیری تار به تهران نقل مکان کرد.
لطفی، در تهران در ابتدا، در هنرستان عالی موسیقی ثبت نام کرد و در آنجا شروع به یادگیری موسیقی کرد. او در مدت ۵ سال به آموختن موسیقی نزد استادانی چون علی‌اکبر شهنازی و حبیب‌الله صالحی مشغول بود. آشنایی او به حسین علیزاده و داریوش طلایی مربوط به همین دوره است. در دروه هنرستان، به دعوت حسین دهلوی، به ارکستر استاد صبا رفت و در آنجا به عنوان نوازنده تار مشغول شد. او در سال ۱۳۴۳ موفق به کسب جایزه نخست موسیقی‌دانان جوان شد. لطفی پس از آن وارد دانشگاه تهران شد و مدرک کارشناسی خود را از دانشکده هنرهای زیبای تهران گرفت و در همانجا مشغول به تدریس شد.
پس از مدتی وارد مرکز حفظ و اشاعه موسیقی شد و به فراگیری ردیف‌های آوازی نزد استادانی چون نورعلی برومند، سعید هرمزی و عبدالله دوامی پرداخت. او علاوه بر یادگیری موسیقی ایرانی مدتی نیز به فراگیری موسیقی کلاسیک غرب مشغول بود.
فعالیت حرفه‌ای
محمدرضا لطفی فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۵۰ شروع کرد. او با حمایت هوشنگ ابتهاج وارد رادیو شد. پس از مدتی گروه شیدا را تشکیل داد و از سال ۱۳۵۳ با این گروه در آثاری را برای رادیو مهیا کرد. همچنین این گروه کنسرت‌هایی را در شهرهای مختلف به روی صحنه برد. سرانجام در سال ۱۳۵۷ و پس از واقعه ۱۷ شهریور لطفی به همراه گروه شیدا و نیز هوشنگ ابتهاج از رادیو استعفا دادند.
کانون چاووش به دلیل فضا سیاسی سال ۵۷ شکل گرفت. عمده اعضای آن را نوازندگان گروه شیدا و نیز گروه عارف، که دیگر گروه موسیقیایی فعال در رادیو تا پیش از سال ۵۷ بود، شکل می‌دادند. این کانون هم در تهیه و ضبط آثار موسیقی و هم در آموزش ساز و آواز فعال بود. فعالیت این گروه تأثیر به سزایی بر فضای موسیقی ایرانی گذاشت و تحول خاصی، هم در عرصه اجتماعی و هر در عرصه هنری، در موسیقی ایرانی ایجاد کرد. از جمله آثار این گروه می‌توان به مجموعه دوازده گانه چاووش اشاره کرد. این کانون در پی فشارهای ابتدای دهه ۶۰ و نیز مهاجرت علیزاده و لطفی به اروپا نهایتا در سال ۱۳۶۴ منحل شد.
اقامت در خارج از ایران
لطفی پس از خروج از ایران در سال ۱۳۶۴ ابتدا مدتی در اروپا بود و سپس به آمریکا رفت و در آنجا ماندگار شد. او در آن سال‌ها نیز به تهیه و اجرای آثار موسیقی مشغول بود. در آنجا مؤسسه فرهنگی هنری آوای شیدا را پایه‌گذاری و شعبه‌هایی از آن را نیز در شهرهای مختلف جهان از جمله زوریخ، پاریس و ژنو بازگشایی کرد.
بازگشت به ایران
استاد محمدرضا لطفی در سال ۱۳۸۵ به ایران بازگشت و در مکتب‌خانه میرزا عبدالله و نیز مؤسسه آوای شیدا به فعالیت خود ادامه داد. همچنین طی همکاری با رادیو فرهنگ در این سال‌ها و ساخت برنامه‌های شناخت موسیقی و تاریخ موسیقی به ترویج موسیقی ایرانی در میان مردم کمکی شایسته کرد. او علاوه بر اجراهای متعدد در این دوره پایه‌گذار گروه موسیقی بانوان شیدا نیز بود و با همکاری با این گروه اجراهای متعدی را به روی صحنه برد.
سرانجام
لطفی در طی سال‌های فعالیت خود با هنرمندان زیادی از جمله: حسین علیزاده، محمدرضا شجریان، علی اکبر شکلارچی، شهرام ناظری، ناصر فرهنگ‌فر، محمد قوی‌حلم و پرویز مشکاتیان همکاری داشت. همچنین شاگردانی بسیاری همچون: اردشیر کامکار، حمید متبسم، مجید درخشانی، صدیق تعریف، بیژن کامکار، ارشد طهماسبی و زیدالله طلوعی را تربیت کرد. استاد محمدرضا لطفی سرانجام در روز جمعه ۱۲ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۳ بر اثر بیماری سرطان در سن ۶۷ سالگی در تهران درگذشت. پیکر او پس از تشییع در شهر گرگان به خاک سپرده شد.
