تخت جمشید نمونه بارزی از صنعت سنگبری دوره هخامنشی است.
پیشینه هنر سنگتراشی به ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد میرسد و کشف اینظروف نشانگر آن است که در این ایام تراش اشیا مختلف مصرفی و تزئینی از سنگ سبز در کرمان رواج داشته که البته هنوز هم این نوع سنگ استخراج و به مشهد فرستاده میشود. به طور کلی باید گفت که سنگتراشی در ایران قدیم بیشتر به تهیه وسایل کشاورزی و آلات و ابزار شکار و کندن پوست حیوانات اختصاص داشته و لوازم سنگی به دست آمده از غار مسکونی کمربند یا غار هوتو در نزدیکی بهشهر که متعلق به ۱۱۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است نیز دلالت بر همین امر دارد. سنگ در ساختن بناهای تاریخی و آثار باستانی هم نقش بسیار مهم و اساسی داشته است. از جمله مهمترین ابنیه تاریخی میتوان از کاخهای دوران هخامنشی و حجاریهای دوره ساسانی نام برد. تخت جمشید نمونه بارزی از صنعت سنگبری دوره هخامنشی است؛ به طوری که از دو اتاق خزانه تخت جمشید بیش از ۶۰۰ ظرف سنگی سالم و شکسته بدست آمد. سنگتراشی دوره ساسانی را از کندهکاری و نقوش برجسته بر روی چهار سنگ میتوان شناخت که بیشتر آنها در دامنه کوههای فارس بوجود آمده است. سنگتراشان در همدان از انواع سنگها نظیر مرمر، نسوز، سیاه، زرد، قرمز و سفید استفاده میکنند در حال حاضر برخی از کارگاههای سنگتراشی تکنولوژی را برای سرعت بخشیدن به کارشان به خدمت گرفته و اغلب از دستگاهی که شبیه ارههای چوب بری است استفاده میکنند ولی در هر حال باید گفت که سنگتراشی به کار مداوم و تلاش زیاد نیاز دارد، از این رو در قیمت تمام شده یک محصول سنگی عامل کار نقش مهمیدارد و حدود ۸۰ درصد قیمت را تشکیل میدهد.